Γλωσσάρι

Ανοσία: Η ικανότητα ενός οργανισμού να αμύνεται με τη βοήθεια του ανοσοποιητικού του συστήματος, ενάντια σε κάποιον εξωτερικό βλαπτικό παράγοντα (βακτήρια, ιούς, μύκητες) και να μην υφίσταται τις συνέπειές του.

Ανοσία αγέλης: Όταν αρκετοί άνθρωποι αποκτούν ανοσία απέναντι σε μία μεταδοτική ασθένεια, είτε μετά από εμβολιασμό τους είτε μετά από μόλυνση και ανάρρωσή τους, προστατεύονται και τα υπόλοιπα μέλη της κοινότητας από την ασθένεια και δημιουργείται η λεγόμενη “ανοσία αγέλης” .

Αριθμός αναπαραγωγής = Ro:  (βλ. Ρυθμός ανάπτυξης επιδημίας)

Γονιδίωμα: Το σύνολο του γενετικού υλικού ενός οργανισμού. 

Διαφορική διάγνωση: Διαγνωστική διαδικασία κατα την οποία, αριθμούνται όλες οι πιθανές νόσοι που μπορεί να προκαλούν τα συγκεκριμένα συμπτώματα , αξιολογούνται από την περισσότερο πιθανή νόσο στην λιγότερο πιθανή, αποκλείοντας μερικές είστε τελικά να καταλήξουμε στη διάγνωση, δηλαδή την εύρεση της νόσου που θα θεωρήσουμε υπεύθυνη για τα εν λόγω συμπτώματα.

Ένζυμα: Ειδικές πρωτεΐνες ή πρωτεϊνικής βάσης πολύπλοκες οργανικές ενώσεις, που επηρεάζουν την ταχύτητα των χημικών αντιδράσεων (συνήθως τις επιταχύνουν), δρουν δηλαδή ως καταλύτες στις χημικές αντιδράσεις που λαμβάνουν χώρα στον μεταβολισμό των οργανισμών (βιοκαταλύτες).

Επιδημία: Οι εξάρσεις ασθενειών που εμφανίζονται σε έναν ανθρώπινο πληθυσμό και δεδομένη χρονική περίοδο, σε βαθμό μεγαλύτερο του αναμενόμενου.

Επιδημιολογική Καμπύλη: Γραφική απεικόνιση της συχνότητας εμφάνισης των κρουσμάτων μιας επιδημίας στο χρόνο.

Ιαιμία: Ύπαρξη ενός συγκεκριμένου ιού στο αίμα του ασθενούς.

Κυτταροκίνες: Οι κυτταροκίνες είναι πρωτεϊνικής φύσης διαλυτές μεσολαβητικές ουσίες χαμηλού μοριακού βάρους, μέσω των οποίων τα κύτταρα “επικοινωνούν” μεταξύ τους. Παράγονται ως απάντηση ποικίλλων ερεθισμάτων όπως μικρόβια ή άλλα αντιγονικά ερεθίσματα, κατά τη διάρκεια της ανοσιακής απάντησης κυρίως από κύτταρα της φυσικής ανοσίας. Δρώντας άμεσα ή έμμεσα κατευθύνουν και ρυθμίζουν την ομοιόσταση του οργανισμού, καθώς και την πορεία και έκβαση της ανοσιακής απάντησης και της φλεγμονής.

Κυψελίδες: Μικροί σάκοι, που βρίσκονται στο πνευμονικό παρέγχυμα και στους οποίους καταλήγουν τα βρογχίδια. Ο αριθμός των κυψελίδων φτάνει τα 300 εκατομμύρια και αυτές συμμετέχουν στην ανταλλαγή των αερίων. Πιο συγκεκριμένα,το οξυγόνο του ατμοσφαιρικού αέρα που έφθασε με την εισπνοή στις κυψελίδες πρέπει να μεταφερθεί με το αίμα σε όλα τα κύτταρα του σώματος μας για το μεταβολισμό. Το διοξείδιο του άνθρακα που παράγεται κατά το μεταβολισμό πρέπει να μεταφερθεί με το αίμα στις κυψελίδες για να αποβληθεί.

Μετατρεπτικό ένζυμο της αγγειοτενσίνης 2: Eίναι ένα ένζυμο το οποίο συμμετέχει στον έλεγχο της αρτηριακής πίεσης του οργανισμού, ρυθμίζοντας την ποσότητα των υγρών μέσα στο σώμα. Επιπλέον, είναι διαμεμβρανική πρωτείνη, δηλαδή εκτείνεται κατά μήκος όλης της επιφάνειας της κυτταρικής μεμβράνης και επιτρέπει έτσι την είσοδο του ιού μέσα στα κύτταρα. 

Μετριασμός Διασποράς: Η προσπάθεια για μείωση της κορύφωσης του αριθμού των κρουσμάτων μίας μεταδοτικής ασθένειας, επιπέδωση δηλαδή της καμπύλης, ώστε τα συστήματα υγείας να διαχειριστούν αποτελεσματικότερα την επιδημία και να μην καταρρεύσουν. 

Ξενιστής: Ένας οργανισμός, μέσα στο σώμα του οποίου ζει ένας άλλος οργανισμός. 

Πανδημία: Μία επιδημία λοιμωδών ασθενειών που εξαπλώνεται με πολύ γρήγορους ρυθμούς σε πολλές διαφορετικές χώρες και ηπείρους παγκοσμίως και απειλεί το σύνολο του πληθυσμού.

Περίοδος επώασης: (βλ. Χρόνος επώασης)

Ρυθμος ανάπτυξης επιδημίας ή Αριθμός αναπαραγωγής = Ro: Πρόκειται για εναν αριθμό που δηλώνει το ρυθμό μετάδοσης μιας ασθένειας. Εκφραζει  των αριθμό των ατόμων στους οποίους μεταδίδει ενας φορέας τη νόσο, εφόσον έρθουν σε επαφή. Αριθμος R0=1 σημαινει οτι καθε ένας φορέας (η κρούσμα) μεταδίδει τη νόσο σε ένα άτομο. Ro=2. Κάθε ασθενής μεταδίδει τη νόσο σε 2 επαφές του. Γίνεται σαφές ότι όσο μεγαλύτερος είναι ο αριθμός Ro, τόσο πιο γρήγορα εξαπλώνεται η νόσος. 

Στενή επαφή: (Ορισμός από ΕΟΔΥ) Ως «στενή επαφή» ορίζεται:

1.Άτομο με διαμονή στην ίδια οικία με ασθενή με COVID-19

2.Άτομο με άμεση σωματική επαφή με ασθενή με COVID-19 (π.χ. χειραψία)

3.Άτομο με απροφύλακτη επαφή με μολυσματικές εκκρίσεις ασθενή με COVID-19

4.Άτομο με επαφή πρόσωπο με πρόσωπο με ασθενή με COVID-19 σε απόσταση <2 μέτρα και για >15 λεπτά

5.Παραμονή σε κλειστό χώρο (π.χ. αίθουσα διδασκαλίας ή συσκέψεων, χώρο αναμονής νοσοκομείου, κλπ.) σε απόσταση <2 μέτρα και για >15 λεπτά

6.Επαγγελματίας υγείας ή άλλο άτομο που παρείχε φροντίδα υγείας ή εργαζόμενος που χειρίστηκε κλινικό δείγμα ασθενή με COVID-19 χωρίς τη λήψη ή επί αστοχίας των ενδεδειγμένων μέτρων ατομικής προστασίας

7.Συνταξιδιώτης στο ίδιο αεροσκάφος, ο οποίος καθόταν εντός απόστασης δύο σειρών θέσεων (προ κάθε κατεύθυνση) από τον ασθενή με COVID-19, άτομα που ταξίδευαν μαζί ή φρόντισαν τον ασθενή, και μέλη του πληρώματος που εξυπηρέτησαν το συγκεκριμένο τμήμα του αεροσκάφους όπου καθόταν ο ασθενής (επί ύπαρξης σοβαρών συμπτωμάτων ή μετακινήσεων του ασθενούς εντός του αεροσκάφους, που ενδέχεται να συνεπάγονται περισσότερο εκτεταμένη έκθεση, οι επιβάτες που κάθονταν στο ίδιο τμήμα του αεροσκάφους ή ακόμη και όλοι οι επιβάτες της πτήσης μπορεί να θεωρηθούν στενές επαφές).

Σύνδρομο Οξείας Αναπνευστικής Δυσχέρειας – ARDS: Μία απειλητική για τη ζωή κατάσταση, που συμβαίνει μετά από συσσώρευση υγρού στις ελαστικές κυψελίδες του πνεύμονα, το οποίο εμποδίζει την αποτελεσματική ανταλλαγή αερίων, με αποτέλεσμα λιγότερο οξυγόνο να φτάνει τελικά στην κυκλοφορία του αίματος και στα διάφορα όργανα.

Συνοσηρότητα: Η συνύπαρξη στον ίδιο ασθενή δύο νόσων ή δύο παθολογικών καταστάσεων, που έχουν ή όχι σχέση μεταξύ τους.

Χρόνος επώασης (ή Περίοδος επώασης):  Ο χρόνος ο οποίος μεσολαβεί από την έκθεση του ατόμου σε ένα παθογόνο μικροοργανισμό, μέχρι την εμφάνιση των πρώτων συμπτωμάτων από την έκθεση αυτή.

Case fatality rate: Tο ποσοστό των θανάτων από μια συγκεκριμένη ασθένεια, σε σύγκριση με το συνολικό αριθμό των ατόμων που διαγνώστηκαν με τη νόσο για ορισμένο χρονικό διάστημα. Εκφράζεται σε ποσοστό %. (= Θνητότητα)

Cleavage sites: Οι θέσεις διάσπασης (cleavage sites) είναι τμήματα των πρωτεϊνών του ιού (ακολουθίες πεπτιδίων) που αποτελούνται από αμινοξέα τα οποία ακολουθούν ένα συγκεκριμένο μοτίβο. Στα σημεία αυτά, ένζυμα τα οποία καταστρέφουν πρωτεϊνες (πρωτεάσες) κόβουν ή σχίζουν την πρωτείνη. Τα συγκεκριμένα σημεία μπορεί να χρησιμοποιηθούν για παράδειγμα, προκειμένου να απενεργοποιηθεί μία πρωτεϊνη. 

Infection fatality rate (IFR): Το ποσοστό θνητότητας από τη μόλυνση εφαρμόζεται όταν ξεσπά μια ασθένεια και συνδέεται στενά με το Case Fatality Rate (CFR), αλλά έχει προσαρμοστεί για ασυμπτωματικές και μη διαγνωσμένες περιπτώσεις. Το IFR θα είναι πάντοτε χαμηλότερο από το CFR.

In vitro: Tεχνική της πραγματοποίησης ενός δεδομένου πειράματος σε δοκιμαστικό σωλήνα ή γενικότερα για πειράματα που πραγματοποιούνται σε αυστηρά ελεγχόμενες συνθήκες έξω από τους ζωντανούς οργανισμούς (= «σε δοκιμαστικό σωλήνα»).

In vivo: Πειράματα που πραγματοποιούνται σε ιστούς εντός ζώντος οργανισμού.

Mortality rate: ‘Ενα μέτρο του αριθμού των θανάτων (γενικά ή λόγω συγκεκριμένης αιτίας) σε ένα συγκεκριμένο πληθυσμό, σε συγκεκριμένο μέγεθος αυτού του πληθυσμού, ανά μονάδα χρόνου. Το ποσοστό θνησιμότητας εκφράζεται συνήθως σε αριθμό θανάτων ανά 1.000 άτομα ετησίως.

Pre-symptomatic transmission (προσυμπτωματική μετάδοση): Η δυνατότητα μετάδοσης του ιού από έναν φορέα σε άλλους ανθρώπους, πριν την εμφάνιση συμπτωμάτων.

Suppression Strategy: = (ελληνικος ορος) =Στρατηγική Ελέγχου της διασποράς. Η εφαρμογή μιας σειράς μέτρων που στοχεύουν στον περιορισμό της πανδημίας, δηλαδή στη μείωση (μέχρι εξάλειψης) του ρυθμού μετάδοσης της νόσου. (Ro<1 ) *

Virion: Το σωματίδιο του ιού, όταν αυτό βρίσκεται εκτός των κυττάρων του ξενιστή. Είναι η μολυσματική μορφή του ιού και αποτελείται από το καψίδιο, ένα σκληρό κέλυφος που περιβάλλει το γενετικό υλικό του ιού.