Alexis Malifatouratzis

Η ύπαρξη αντισωμάτων είναι αναφαίρετο στοιχείο της άμυνας του οργανισμού απέναντι σε λοιμώξεις, και ταξινομείται στην επίκτητη ανοσία. Με τον δημόσιο λόγο να περιστρέφεται εδώ και καιρό γύρω από τον όρο “ανοσία της αγέλης” ή την ύπαρξη αντισωμάτων στον γενικό πληθυσμό για τον SARS-COV-2 , το άρθρο αυτό έχει σκοπό να επικεντρωθεί στην πρόσφατη ανακάλυψη ανθρώπινου αντισώματος με την ικανότητα να μπλοκάρει τη λοίμωξη από SARS-COV-2.

Στις 04/05/2020 δημοσιεύτηκε στο Nature Communications άρθρο σχετικά με την ανακάλυψη ενός μονοκλωνικού αντισώματος το οποίο in vitro (σε συνθήκες εργαστηρίου) εξουδετέρωνε τον SARS-COV και τον SARS-COV-2. Η ανακάλυψη αυτή (Wang, C. et al. A human monoclonal antibody blocking SARS-CoV-2 infection. Nat. Commun. 11, 2251 (2020).) πραγματοποιήθηκε όταν η εν λογω ερευνητική ομάδα, συνέκρινε τις πρωτεΐνες τις οποίες οι ιοι SARS-COV και SARS-COV-2 χρησιμοποιούν προκειμένου να εισχωρήσουν στα κύτταρα και στόχευσε μέρη (υπομονάδες) των πρωτεϊνών αυτών. Η γνώση που υπάρχει πάνω στον SARS-COV, τον ιό υπεύθυνο για την επιδημία του 2003, φάνηκε να διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο μιας και οι πρωτεΐνες αυτές είναι όμοιες κατα 77,5% στους δύο ιούς.

Με την χρήση υβριδωμάτων, μιας συγκεκριμένης τεχνικής που παράγει μεγάλο αριθμό πανομοιότυπων αντισωμάτων (μονοκλωνικά), οι ερευνητές παρήγαγαν 51 διαφορετικά αντισώματα που στοχεύουν την S πρωτεΐνη του SARS-COV, ο ρόλος της οποίας αναφέρεται παραπάνω, εκ των οποίων τα 4 αντιδρούσαν και με την αντίστοιχη S πρωτεΐνη του SARS-COV-2 και ένα, το αντίσωμα 47D11, παρουσίασε δράση ενάντια στη λοίμωξη τοσο με SARS-COV οσο και με SARS-COV-2. Το αντίσωμα 47D11 μετασχηματίστηκε σε πλήρως ανθρώπινο και εξετάστηκε η αποτελεσματικότητα του σε καλλιέργεια κυττάρων μολυσμένα από τους δύο SARS ιούς.

Τα αποτελέσματα αυτής την in vitro δοκιμής έδειξαν ότι το αντίσωμα 47D11 μπορεί και προσδένεται τόσο στον SARS-COV όσο και στον SARS-COV-2 και τους εξουδετερώνει. Αυτό με βάση την μελέτη που δημοσίευσαν οι ερευνητές έχει πιθανή διαγνωστική αξία, μιας και θα μπορεί θεωρητικά να “εντοπίσει” τα ιικά σωματίδια του SARS-COV-2, και επίσης πιθανότατα θα μπορεί να αλλάξει την πορεία της λοίμωξης προς όφελος του ασθενούς εμποδίζοντας την περαιτέρω διασπορά και πολλαπλασιασμό του ιού εντός του ξενιστή ευοδώνοντας την κάθαρση από τον ιό ή ακόμη και να “θωρακίσει” κάποιον υγιή που έχει πιθανόν εκτεθεί. Η πιθανότητα χρήσης του λοιπόν για θεραπευτικούς σκοπούς είναι απολύτως υπαρκτή με βάση το δημοσιευμένο άρθρο. Εν τέλει όμως η αποτελεσματικότητα του αντισώματος αυτού μένει να εξεταστεί σε κλινικές μελέτες, εκτός του εργαστηριακού περιβάλλοντος.

Roche - From “magic bullets” to new generation antibodies

Η θεραπεία για την COVID-19, απευθύνεται μόνο σε νοσοκομειακούς ασθενείς, όχι για ασθενείς που νοσούν από αυτήν ήπια, στην κοινότητα. Τα υπάρχοντα πρωτόκολλα θεραπείας αφορούν μόνο ασθενείς που θα νοσήσουν βαρύτερα, και στηρίζονται σε ήδη υπάρχοντα φάρμακα, τα οποία αξιοποιούνταν για άλλες νόσους.

Όντας μια νέα κλινική οντότητα, προκαλούμενη από ένα μέχρι πρότινος άγνωστο παθογόνο, υπάρχει η ανάγκη στην ιατρική κοινότητα για ανάπτυξη πρωτοκόλλων θεραπείας, βασισμένα σε αποδείξεις και δεδομένα στο πλαίσιο της αξιοπιστίας και της επιστημονικότητας της ιατρικής αλλά και στο πλαίσιο της βασισμένης σε αποδείξεις ιατρική. Επίσης η εμπειρία ετών “δείχνει” το γεγονός ότι το όποιο θεραπευτικό πρωτόκολλο αναπτυχθεί θα είναι βασισμένο, πιθανότατα, σε υπάρχοντα φάρμακα και όχι στην ανακάλυψη μιας νέας δραστικής ουσίας.

Η θεραπευτική προσέγγιση για την COVID-19 στηρίζεται στην συμπτωματική αντιμετώπιση στο σπίτι και αυτοπεριορισμό σε ήπια νοσούντες και σε συγκεκριμένα πρωτόκολλα θεραπείας για τους νοσοκομειακούς ασθενείς, τα οποία είτε έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικά στο εργαστήριο, χωρίς την χρήση ζωικών μοντέλων (in vitro), είτε σε ασθενείς σε κλινικές δοκιμές (in vivo). Τη χρονική στιγμή της συγγραφής αυτού του οδηγού, υπάρχουν 1119 κλινικες μελετες για την αντιμετώπιση της COVID-19. Τα κορυφαία σκευάσματα που είναι υπο κλινική δοκιμή ειναι τα:

1) Remdesivir
2) Χλωροκίνη/Ύδροξυχλωροκίνη
3) Tocilizumab
4) Lopinavir+Ritonavir
5) Favipiravir

Επίσης εξετάζεται η θεραπεία με πλάσμα αναρρωθέντων, η οποία βασίζεται στην χορήγηση πλάσματος, δηλαδή του υγρού τμήμα του αίματος, με έτοιμα αντισώματα για να βελτιώσουν την πρόβλεψη βαρέως νοσούντων, δηλαδή με μηχανισμό παρόμοιο με τη χορήγηση ενός π.χ. Αντιτετανικού ορού.

Φυσικά στην εποχή της πληροφορίας μπορεί ο οποιοσδήποτε να ενημερωθεί από επιστημονικού ή γενικού ενδιαφέροντος μέσα, για την ανάπτυξη νέων θεραπειών και συνηθίζεται να κυκλοφορούν σε διάφορα από αυτά τα μέσα πρωτοσέλιδα για μοναδικές θεραπείες-πανάκειες που νικούν την COVID-19. Εντούντις, πολύ συχνά, αποτελούν παρερμηνεία των επιστημονικών δεδομένων, μιας και πολλές μελέτες εξαιτίας του ξαφνικού φαινομένου της πανδημίας και άλλων κοινωνικών παραγόντων, δεν έχουν αρκετούς συμμετέχοντες, ή δεν μπορούν να αξιοποιηθούν τα στοιχεία τους αυτούσια, λόγω του γεγονότος ότι η μεθοδολογία των ερευνών αυτών συνήθως δείχνει συσχέτιση και όχι αιτιακή σχέση θεραπείας-φαρμάκου. Στον αντίποδα αυτού ανακοινώνονται μεγάλες πολυκεντρικές μελέτες οι οποίες παίρνουν χρόνο, οπότε σίγουρα αποτελέσματα δεν υπάρχουν ακόμη. Έχουν κυκλοφορήσει κάποια σχεδιαγράμματα με τους στόχους της έρευνας σε βάθος χρόνου, όπως παρατίθενται κάτωθεν.

Επομένως ο αρχικός στόχος της θεραπευτικής αντιμετώπισης της COVID-19, στην ήπια μορφή της είχε την εικόνα της απλής αντιμετώπισης μιας κλασικής ίωσης στο σπίτι, με απλά αντιπυρετικά και απομόνωση, ενώ της σοβαρής μορφής μας έφερε στο δίλημμα της χρήσης κάποιας νέας ουσίας ή την χρήση φαρμάκων που προορίζονταν αρχικά για άλλη νόσο, με την ελπίδα της ανταπόκρισης του ασθενούς. Φυσικά αυτό συμβαίνει ενώ κατανοούμε τη νόσο καλύτερα και ξεκαθαρίζεται η δυνατότητα ανάπτυξης και αξιοποίησης ακόμα περισσότερων φαρμάκων που θα αποτελέσουν βέλη στη φαρέτρα μας εναντίον της πανδημίας.

Συντάκτης: Alexis Malifatouratzis

Η ανακάλυψη ενός νέου μονοκλωνικού αντισώματος

Υπάρχει φάρμακο τελικά για την COVID-19;