Η προέλευση του ιού.

Στη διαδικασία κατανόησης – καταπολέμησης οποιουδήποτε ιού ένας βασικός παράγοντας είναι η γνώση ή η προσέγγιση της προέλευσής του. Πάνω σε αυτό υπάρχουν τρεις κύριες θεωρίες για την προέλευσή του SARS-CoV-2, των οποίων η διαφορά έγκειται στη χρονική στιγμή που δημιουργήθηκε, δηλαδή στη στιγμή  που ένας προϋπάρχων ιός  μεταλλάχθηκε. 

Α) Η μετάλλαξη να έγινε πριν τη μετάδοσή του στον άνθρωπο, δηλαδή να μεταλλάχθηκε ένας ιός που παρασιτούσε στον οργανισμό ενός ζώου και στη συνέχεια να μεταδόθηκε στον άνθρωπο. Η θεωρία αυτή υποστηρίζεται από το γεγονός ότι το γονιδίωμα του SARS-CoV-2 μοιάζει σε μεγάλο βαθμό με το γονιδίωμα ενός ιού, ο οποίος προσβάλλει νυχτερίδες, καθώς και με αυτό ενός άλλου, που προσβάλλει το Manis javanica, ένα είδος παγκολίνου.

Manis Javanica


Β) Μία άλλη εκδοχή είναι να έγινε η μετάλλαξη αφού είχε μολυνθεί ήδη ένας άνθρωπος από τον ιό. Η θεωρία αυτή υποστηρίζει ότι ο ιός μεταδόθηκε από κάποιο ζώο στον άνθρωπο, και έπειτα από άνθρωπο σε άνθρωπο, χωρίς να γίνει αντιληπτός μέχρι να αποκτήσει το σύνολο των μεταλλάξεων, οι οποίες αναφέρθηκαν πιο πάνω, και έτσι να έχει  τις προδιαγραφές για να προκαλέσει μία πανδημία. Ανάλυση του γενετικού υλικού του SARS-CoV-2 έχει δείξει πως όλες οι μορφές προέρχονται από έναν μόνο ιό. Η επιδημία στην Κίνα ξεκίνησε με τα πρώτα κρούσματα να εμφανίζονται Νοέμβριο με Δεκέμβριο του 2019. Επομένως, σε εκείνο το διάστημα αλλά και τους προηγούμενους μήνες κάποιος ιός, όπως για παράδειγμα ο ιός που βρέθηκε στο Manis javanica (Sunda Pangolin), άρχισε να μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο και σταδιακά απέκτησε το σύνολο των μεταλλάξεων που απαιτούνται, ώστε να πάρει τη μορφή του SARS-CoV-2.

Γ) Η τρίτη εκδοχή πιθανολογεί οι μεταλλάξεις να συνέβησαν σε ιό που χρησιμοποιούνταν σε εργαστήρια για ερευνητικούς σκοπούς. Πιο συγκεκριμένα στον κόσμο υπάρχουν διάφορα εργαστήρια επιπέδου βιοασφάλειας 2 (biosafety level 2) , στα οποία πραγματοποιείται επιστημονική βασική έρευνα και χρησιμοποιούνται κορονοϊοί SARS-CoV-like σε καλλιέργειες ανθρώπινων κυττάρων. Στο παρελθόν έχουν αναφερθεί περιστατικά, όπου λόγω ανθρώπινου λάθους τέτοιοι ιοί διέφυγαν. Σε μια αντίστοιχη περίπτωση θα μπορούσε να αποκτήσει τις απαραίτητες μεταλλάξεις και έπειτα να διαφύγει. Ωστόσο δεν υπάρχει κάποιος ιός καταγεγραμμένος, που να χρησιμοποιείται ερευνητικά, ο οποίος να έχει ικανοποιητική γενετική ομοιότητα με τον SARS-CoV-2. Επίσης, αρκετά στοιχεία της βιολογίας του SARS-CoV-2 μειώνουν πολύ την πιθανότητα η εκδοχή αυτή να είναι η πραγματική.

Τέλος, μία άλλη εκδοχή, την οποία όμως η συντριπτική πλειοψηφία της επιστημονικής κοινότητας έχει απορρίψει, είναι να πρόκειται για ιό ο οποίος κατασκευάστηκε σε εργαστήριο. Ενώ πράγματι υπάρχουν ανά τον κόσμο εργαστήρια στα οποία θα ήταν δυνατή η κατασκευή ενός τέτοιου ιού, φαίνεται πως δεν υπάρχει καταγεγραμμένος ιός του οποίου το γονιδίωμα να μοιάζει αρκετά με αυτό του SARS-CoV-2. Επιπλέον, ο ιός έχει συγκεκριμένα βιολογικά χαρακτηριστικά, τα οποία θα ήταν απίθανο να έχουν δημιουργηθεί σε εργαστήριο, καθώς η παρουσία τους προϋποθέτει τη δράση του ανθρώπινου ανοσοποιητικού συστήματος. 

Η «Ταυτότητα» του ιού

Ο «κορονοϊός» είναι μια λέξη, που εισέβαλε στην καθημερινότητά μας και δημιούργησε μια νέα παγκόσμια πραγματικότητα. Για να μπορέσει να παρακολουθήσει κάποιος τις εξελίξεις, όσον αφορά στα επιδημιολογικά χαρακτηριστικά του ιού, στα συμπτώματα που προκαλεί, στις μεθόδους διάγνωσής του και στις πιθανές θεραπείες του, θα πρέπει να έχει ένα βασικό υπόβαθρο γνώσεων πάνω στη βιολογία αυτού.

Τι είναι οι κορονοϊοί;

Είναι μια οικογένεια ιών με ξενιστές κυρίως ζώα (πτηνά, θηλαστικά, ψάρια), δηλαδή μολύνουν μόνο αυτά. Οι περισσότεροι από αυτούς τους ιούς δεν είναι ικανοί να προσβάλλουν τον άνθρωπο και να του προκαλέσουν λοίμωξη. Μόνο 7 έχουν βρεθεί που έχουν αυτή την ικανότητα, ανάμεσα στους οποίους είναι και ο ιός SARS-CoV (της επιδημίας του 2002-2003), με τον οποίο ο SARS-CoV-2 (το επιστημονικό του όνομα) έχει μια μεγάλη γενετική ομοιότητα. Τα συμπτώματα τα οποία προκαλεί μια λοίμωξη με έναν από αυτούς τους ιούς, ποικίλουν σε βαρύτητα (ανάλογα με τον ιό) και εντοπίζονται στο αναπνευστικό κυρίως, αλλά μπορεί και σε άλλα συστήματα.

Πώς πήραν το όνομά τους;

Η ονομασία της οικογένειας οφείλεται στο ότι στην εξωτερική τους επιφάνεια αυτοί οι ιοί φέρουν κάποια μόρια που διπλώνονται στον χώρο και στο ηλεκτρονικό μικροσκόπιο δίνουν την εικόνα ενός ηλιακού στέμματος (Solar Corona).

Ποιος είναι ο κύριος ζωικός ξενιστής του SARS-CoV-2;

Έχει δειχθεί πως τον κύριο ζωικό ξενιστή αυτού του ιού αποτελούν οι νυχτερίδες του γένους Rhinolophus, από τις οποίες μπορεί να μεταδοθεί στον άνθρωπο. Οι νυχτερίδες αυτές φαίνεται να αποτελούν το κύριο «reservoir» τόσο του SARS-CoV όσο και του SARS-CoV-2. «Reservoir» είναι μια επιστημονική ορολογία που αναφέρεται στον οργανισμό τον οποίο μολύνει και από τον οποίο εξαρτάται ο ιός για πολύ καιρό, και μέσω του οποίου φτάνει τον άνθρωπο.

Τι ξέρουμε για το γενετικό υλικό του SARS-CoV-2;

Ανήκει στη Β οικογένεια των κορονοϊών και έχει 15 γονίδια, τα οποία κωδικοποιούν τις πρωτεΐνες του. Γενικά οι ιοί αποτελούνται από γενετικό υλικό το οποίο “μεταφράζεται” σε πρωτεΐνες, οι οποίες είναι τα εργαλεία που χρησιμοποιεί ο ιός για να εισέλθει σε άλλα κύτταρα και να αναπαραχθεί. Οι πρωτεΐνες S και N φαίνεται να είναι κομβικής σημασίας στην προσπάθεια για τη δημιουργία εμβολίου ενάντια στον ιό, αφού οι αντίστοιχες πρωτεΐνες του SARS-CoV-1 (82% γενετική ομοιότητα μεταξύ τους) ήταν γνωστό ότι οδηγούσαν σε ισχυρή ανοσολογική απόκριση με μεγάλη χρονική διάρκεια. Αυτό σημαίνει ότι ο ανθρώπινος οργανισμός αναγνωρίζει αυτές τις πρωτεΐνες ως χαρακτηριστικές για τον ιό και προσπαθεί να τις στοχοποιήσει, συνεπώς και εμείς, όταν προσπαθούμε να επάγουμε την ανοσία, θα πρέπει να τις στοχοποιήσουμε.