Άρθρα

COVID-19 ΚΑΙ ΜΣΑΦ

Σε μελέτες έχει φανεί πως  η μακροχρόνια χρήση ΜΣΑΦ (μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα, π.χ. ασπιρίνη) έχει συσχετιστεί με υψηλότερα ποσοστά καρδιαγγειακών νοσημάτων όπως έμφραγμα του μυοκαρδίου, καρδιακή ανεπάρκεια και εγκεφαλικό επεισόδιο. Ακόμη, στις οξείες λοιμώξεις του αναπνευστικού όπου είναι ήδη αυξημένος ο κίνδυνος εμφάνισης αγγειακού εγκεφαλικού και εμφράγματος του μυοκαρδίου, η βραχυχρόνια χρήση ΜΣΑΦ, κατά τη διάρκεια των ασθενειών αυτών, σχετίζεται με περαιτέρω αύξηση του κινδύνου εκδήλωσης επιπλοκών.  Επιπλέον, μια πρόσφατη ανασκόπηση υποδηλώνει ότι τα ΜΣΑΦ μετά από λοιμώξεις του αναπνευστικού αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης επιπλοκών στο ίδιο σύστημα, όπως πνευμονία, υπεζωκοτικές συλλογές, παρατεταμένη ασθένεια, περιτοναϊκό απόστημα και επέκταση της λοίμωξης σε περισσότερες από μία εστίες στους πνευμονες. Τέλος, αυτά τα φάρμακα δύνανται να έχουν τοξική δράση στους νεφρούς.

Συνεπώς , εφόσον οι πιο σοβαρές επιπλοκές της covid-19 είναι η σήψη και η επιδείνωση του καρδιαγγειακού και αναπνευστικού συστήματος, αμφισβητείται η χρήση των ΜΣΑΦ και τίθεται υπό διερεύνηση η σύνδεση αυτών με τη νόσο Covid 19.

Γενικά, τα μέχρι σήμερα στοιχεία δεν είναι αρκετά ισχυρά για να υποστηρίξουν την διακοπή χρήσης ΜΣΑΦ τόσο σε άτομα με νόσο Covid-19 όσο και σε εκείνα χωρίς τη συγκεκριμένη νόσο. Σύμφωνα με τον WHO, φαίνεται πως δεν προκαλούν στους ασθενείς αυτούς ούτε σοβαρές επιπλοκές ούτε επηρεάζουν το προσδόκιμο και την ποιότητα ζωής τους. Όσοι λαμβάνουν αυτά τα φάρμακα υπό την καθοδήγηση του γιατρού τους οφείλουν να τα συνεχίσουν. Ωστόσο, όλες οι συνταγογραφούμενες ετικέτες αυτών των φαρμάκων προειδοποιούν πως η φαρμακολογική δραστηριότητα των ΜΣΑΦ στη μείωση της φλεγμονής και πιθανώς του πυρετού μπορεί να παρεμποδίσει τη διάγνωση λοιμώξεων, όπως τη Covid-19. Επίσης, ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ αναφέρει πως όσοι επιθυμούν να χρησιμοποιήσουν άλλες επιλογές θεραπείας εκτός των ΜΣΑΦ, υπάρχουν πολλαπλά φάρμακα με συνταγή ή χωρίς που είναι εγκεκριμένα για την ανακούφιση από τον πόνο και τη μείωση του πυρετού.

Ποια στατιστικά μας νοιάζουν πραγματικά;

Από την αρχή της πανδημίας, όταν αναφέρθηκε το πρώτο κρούσμα, όλοι οι φορείς ενημέρωσης έχουν μπει σε έναν αγώνα δρόμου. Κάθε μέρα περιμένουμε να ακούσουμε πόσα νέα κρούσματα υπήρχαν στον κόσμο και στην χώρα μας, καθώς και το πόσοι ασθενείς είναι διασωληνωμένοι και πόσοι δυστυχώς απεβίωσαν. Φυσικά και είναι σημαντικό να παρακολουθούμε αυτά τα νούμερα. Θα θέλαμε όμως να τονίσουμε ότι ίσως δίνεται από όλους μας ιδιαίτερη έμφαση σε μια αναξιόπιστη μέτρηση: αυτή των κρουσμάτων.

Στην ουσία, ο αριθμός των κρουσμάτων δεν αντιπροσωπεύει πλήρως την έκταση της νόσου. Αυτό οφείλεται στην επιλογή όλων των κρατών στον κόσμο να εξετάζουν μόνο συγκεκριμένους ασθενείς για την νόσο, άλλες περισσότερο και άλλες λιγότερο. Αυτή η επιλογή είναι αποτέλεσμα των οικονομικών και πρακτικών περιορισμών που αναδύονται. Στην τελική, δεν είναι δυνατό να εξεταστούν όλοι. Κάθε επιμέρους χώρα έχει επιλέξει συγκεκριμένα κριτήρια για τα τεστ που θα κάνει, και ακολουθεί μια συγκεκριμένη στρατηγική. Το πόσο σωστή ήταν η στρατηγική κάθε επιμέρους χώρας δεν είμαστε σε θέση να το κρίνουμε. Παραταύτα, μπορούμε με ασφάλεια να πούμε ότι τα κρούσματα που καταγράφονται δεν είναι όλα όσα υπάρχουν. Πολλοί ασθενείς με την νόσο COVID-19 δεν θα οδηγηθούν ποτέ στο νοσοκομείο για να εξεταστούν και να γίνουν καταγεγραμμένα κρούσματα, πολύ απλά επειδή δεν πληρούν τα κριτήρια ή επειδή περνάνε την ίωση με πιο ελαφριά συμπτώματα. Επίσης, υπάρχει μια μερίδα του πληθυσμού που έχει εκτεθεί στον ιο αλλά δεν εμφάνισε συμπτώματα. Όλο αυτό οδηγεί σε μια λανθασμένη εικόνα για την κατάσταση του πληθυσμου.

Συγκριτικά πιο αξιόπιστη είναι η παρακολούθηση των διασωληνωμένων και των θανάτων ανα ημέρα. Αυτές οι σταθερές είναι πιο δύσκολο να αλλάξουν, αν και πρέπει να τονίσουμε ότι και εδώ υπάρχουν διαφορές ανα τα κράτη για το ποιός θεωρείται ότι απεβίωσε από τη νόσο. Επίσης, εδώ πρέπει να θυμίσουμε ότι συνήθως από την στιγμή της λοίμωξης μέχρι και τον θάνατο παρεμβάλλονται μερικές εβδομάδες, άρα οι θάνατοι αντικατοπτρίζουν την κατάσταση πριν από λίγο καιρό και όχι την σημερινή. Επίσης χρήσιμη είναι η μέτρηση των κρουσμάτων ανά τον πληθυσμό ή ανα 100.000 πληθυσμού, που βοηθά στην σύγκριση των χωρών μεταξύ τους δικαια και χωρίς σφάλματα λογικής. (Αναρωτηθείτε αν είναι το ίδιο να υπάρχουν 1000 κρούσματα σε μια χώρα με 10 εκατομμύρια πληθυσμό σαν την Ελλάδα, με το να υπάρχουν 1000 κρούσματα σε μια χώρα με 300 εκατομμύρια όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής).

Η προσεγγιση της αληθινής εικόνας της έκτασης θα γίνει από τώρα, με την πραγματοποίηση των μαζικών τεστ σε τυχαίους πληθυσμούς για αντισώματα. Ήδη έχουν αρχίσει να γίνονται μεγάλες μελέτες σε πολλές χώρες στον κόσμο που αναζητούν το πραγματικό ποσοστό του πληθυσμού που έχει εκτεθεί στην νόσο. Όσες περισσότερες γίνονται τόσο καλύτερα θα κατανοούμε τι πραγματικά έγινε.

Στην τελική, όλα τα νούμερα είναι σημαντικά στοιχεία για την μελέτη της επιδημιολογίας της νόσου και την κατανόηση της σημερινής κατάστασης. Σε μια εποχή όπου καταιγιζόμαστε με πληροφορίες, ίσως αποδειχθεί χρήσιμο να επιλέγουμε ποια στοιχεία εμπιστευόμαστε και τι αφήνουμε να μας επηρεάσει.

COVID-19 και Παχυσαρκία

Η παχυσαρκία αποτελεί μία από τις πιο μεγάλες προκλήσεις προστασίας της δημόσιας υγείας για τον 21ο αιώνα. Το 30-70% των ενηλίκων στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι υπέρβαροι, έχουν δηλαδή δείκτη μάζας σώματος (BMI – βάρος σε Kg/ύψος στο τετράγωνο) ίσο με 25-29,9 Kg/m2, ενώ 10-30% είναι παχύσαρκοι, με BMI μεγαλύτερο από 30 Kg/m2. Όσον αφορά την Ελλάδα, το 50% των γυναικών και το 70% των ανδρών έχουν σωματικό βάρος πάνω από το φυσιολογικό.

Έχει βρεθεί ότι άτομα με παχυσαρκία, έχουν αυξημένη συχνότητα συμπτωματικής, αλλά και σοβαρής λοίμωξης από τον ιό SARS-CoV-2, καθώς υπάρχει αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης σοβαρών επιπλοκών. Πιο συγκεκριμένα, μελέτες στην Κίνα έδειξαν ότι οι παχύσαρκοι ασθενείς έχουν πάνω από διπλάσιο κίνδυνο ανάπτυξης σοβαρής πνευμονίας κατά τη διάρκεια λοίμωξης από τον ιό SARS-CoV-2, καθώς και αυξημένη θνητότητα. Στις ΗΠΑ, δεδομένα από 41 νοσοκομεία στη Λουιζιάνα και το νότιο Μισσισσιπί δείχνουν ότι οι παχύσαρκοι ασθενείς αποτελούν το 60% των εισαγωγών λόγω COVID-19 και η ανάγκη για μηχανική υποστήριξη της αναπνοής στους ασθενείς αυτούς σχεδόν διπλασιάζεται.

Γιατί όμως συμβαίνει αυτό; Η παχυσαρκία σχετίζεται με πολλές άλλες νοσολογικές οντότητες. Έχει αποδειχθεί ότι υπάρχει αυξημένος κίνδυνος για αρτηριακή υπέρταση, σακχαρώδη διαβήτη, στεφανιαία νόσο, υπερλιπιδαιμία, αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση και τις επιπλοκές της (οισοφάγος Βarrett, αδενοκαρκίνωμα οισοφάγου, διαβρωτική οισοφαγίτιδα), υπνοαπνοϊκό σύνδρομο, χολολιθίαση, συγκεκριμένες μορφές καρκίνου (εντέρου, μαστού, ενδομητρίου), μη αλκοολική λιπώδη διήθηση ήπατος και τις επιπλοκές της (κίρρωση και ηπατοκυτταρικό καρκίνωμα), οστεοαρθρίτιδα, σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών και υπογονιμότητα. Επίσης επηρεάζεται η αναπνευστική λειτουργία, λόγω της πίεσης που ασκεί το κοιλιακό λίπος στο διάφραγμα και στα θωρακικά τοιχώματα και δεν τα αφήνει να έχουν την απαιτούμενη ελαστικότητα και κινητικότητα, καταλήγοντας σε μειωμένους αναπνευστικούς όγκους και λειτουργική ικανότητα για δραστηριότητες και άθληση. Σε ιστικό επίπεδο, έχει παρατηρηθεί ότι λιποκύτταρα συσσωρεύονται στον πνευμονικό ιστό και στους αεραγωγούς (με συνέπεια την αύξηση της συχνότητας του βρογχικού άσθματος), τα οποία ενδεχομένως αποτελούν και δεξαμενή για τον ιό. Σχετικά με το ανοσιακό σύστημα, παρατηρούνται αυξημένα επίπεδα φλεγμονωδών κυτταροκινών, που μάλιστα σχετίζονται με αυξημένη νοσηρότητα στις COVID-19 λοιμώξεις, λόγω αποπροσανατολισμού του ανοσοποιητικού.

Επίσης υπάρχουν δυσκολίες στη διάγνωση και την αντιμετώπιση των ασθενών αυτών. Προβλήματα υπάρχουν όσον αφορά τις απεικονιστικές εξετάσεις, αφού οι μηχανές απεικόνισης έχουν όριο βάρους, και τη μετακίνηση των ασθενών. Στα νοσοκομεία δεν υπάρχουν ειδικά κρεβάτια για τους ασθενείς με παχυσαρκία και αναμφισβήτητα η διασωλήνωση των ασθενών αυτών είναι πιο δύσκολη.

Συμπερασματικά, είναι κατανοητό ότι η παχυσαρκία συγκαταλέγεται στους παράγοντες κινδύνου ανάπτυξης σοβαρής λοίμωξης από τον SARS-CoV-2. Γι’αυτόν τον λόγο, οι ασθενείς αυτοί χρειάζεται να λαμβάνουν όλα τα ειδικά μέτρα προστασίας (συχνό πλύσιμο χεριών, μείωση εξόδων από το σπίτι κτλ.) και να αλλάξουν όσο μπορούν τον τρόπο ζωής τους, προσθέτοντας περισσότερη άσκηση καθημερινά και υιοθετώντας ένα πρότυπο πιο υγιεινής διατροφής. 

COVID-19 και Ευπαθείς Ομάδες

ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΖΟΝΤΑΣ ΤΟΥΣ ΙΣΧΥΡΟΤΕΡΟΥΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ

Όπως συμβαίνει με τις περισσότερες ασθένειες, υπάρχουν ομάδες του πληθυσμού που είναι πιο ευπαθείς, παρουσιάζουν δηλαδή αφενός μεγαλύτερη πιθανότητα να εμφανίσουν μια νόσο και αφετέρου να εμφανίσουν σοβαρότερες επιπλοκές άπαξ και νοσήσουν. Έχουν διεξαχθεί πολλές έρευνες προκειμένου να προσδιοριστούν οι λεγόμενες ομάδες υψηλού κινδύνου για λοίμωξη από τον SARS -CoV-2. Σύμφωνα με τα μέχρι τώρα δεδομένα οι παράγοντες που φαίνεται να αυξάνουν σημαντικά τον κίνδυνο προσβολής από τον ιό είναι δύο: η ηλικία και η ύπαρξη χρόνιων υποκείμενων νοσημάτων.

Ας τα δούμε και τα δύο πιο αναλυτικά.
Αρχικά, γίνεται σε όλους σαφές ότι η ηλικία και η ύπαρξη υποκείμενων νοσημάτων σχετίζονται ισχυρά μεταξύ τους. Όσο πιο ηλικιωμένος κανείς, τόσο μεγαλύτερες οι πιθανότητες να πάσχει κι από χρόνια νοσήματα, όπως υπέρταση, διαβήτης κ.α.
Γι’ αυτό και πρέπει να διευκρινίσουμε και να γίνει κατανοητό πως σύμφωνα με τα επιδημιολογικά δεδομένα, η ηλικία άνω των 65 ετών βρέθηκε να αποτελεί αυτό που ονομάζουμε στην ιατρική « ανεξάρτητο παράγοντα κίνδυνου» .
Αυτό σημαίνει πως  οι άνθρωποι άνω των 65 ετών αποτελούν εξ ορισμού ευπαθή ομάδα όσον αφορά την προσβολή από τον ιό, είτε αντιμετωπίζουν άλλα νοσήματα, είτε όχι. Η Τρίτη ηλικία αποτελεί από μόνη της παράγοντα αυξημένου κινδύνου, με τους ηλικιωμένους ασθενείς να αποτελούν το μεγαλύτερο ποσοστό των ανθρώπων που έχουν χάσει έως τώρα τη ζωή τους στην πανδημία του COVID-19. Για την ακρίβεια υπολογίστηκε πως η μέση ηλικία των θανούντων είναι τα  75 έτη[2,3,6,9,14], ενώ οι άνδρες φάνηκε να προσβάλλονται συχνότερα από τις γυναίκες, ένα φαινόμενο που απασχολεί ιδιαίτερα τους επιστήμονες και βρίσκεται υπό στενή διερεύνηση.
Μια υποομάδα των ατόμων τρίτης ηλικίας οι οποίοι διατρέχουν μεγαλύτερες πιθανότητες προσβολής από τη νόσο, αποτελούν τα άτομα που διαμένουν σε οίκους ευγηρίας,  λόγω πρωτίστως συνθηκών (ομαδικής) διαβίωσης άλλα και  χαμηλότερης τήρησης των κανόνων υγιεινής,
Τέλος όσον αφορά την ηλικία, είναι σημαντικό να τονισθεί, ότι παρότι τα παιδία ηλικίας [1-18 ] ετών φαίνεται να προσβάλλονται σε μικρότερο βαθμό αλλά και να νοσούν στην πλειοψηφία τους  πιο ήπια, αυτό δεν επαληθεύεται στην περίπτωση των νεογνών (έως 1 έτους) τα οποία μαζί με τους ηλικιωμένους αποτελούν τις πιο ευαίσθητες ηλικιακές ομάδες απέναντι στην πανδημία.

Ας περάσουμε όμως και στο κομμάτι των χρόνιων παθήσεων. Ποιες καταστάσεις επηρεάζουν αρνητικά την πρόγνωση των ασθενών και σε τι βαθμό :
Tο Αμερικανικό  κέντρο ελέγχου και πρόληψης των επιδημιών, τονίζει ότι όλοι οι ασθενείς, με χρόνια νοσήματα ,ανεξαρτήτως ηλικίας  αποτελούν πληθυσμό αυξημένου κινδύνου.  Κάτι τέτοιο γίνεται κατανοητό, καθώς οι χρονίως πάσχοντες έχουν κατά κανόνα πιο επιβαρυμένη υγεία, λιγότερο ισχυρό ανοσοποιητικό σύστημα ενώ πολλές φορές είναι αναγκασμένοι να λαμβάνουν  κι αρκετά φαρμακευτικά σκευάσματα.
Οι παθήσεων που σχετίζονται με τα μεγαλύτερα ποσοστά θανατηφόρων επιπλοκών, όπως αυτές αναδείχθηκαν από μια πληθώρα επιστημονικών ερευνών είναι οι ακόλουθες :

  • Καρδιαγγειακή Νόσο, (όπως στεφανιαία νόσος, ιστορικό εμφράγματος, αρρυθμιών, εγκεφαλικού επεισοδίου )
  • Σακχαρώδης Διαβήτη τύπου Ι ή ΙΙ
  • Χρόνια  Αναπνευστικά Νοσήματα (όπως άσθμα, Χρόνια Αναπνευστική Πνευμονοπάθεια )
  • Υπέρταση
  • Καρκίνος
  • Χρόνια Νεφρική Νόσος (με η χωρίς αιμοκάθαρση )
  • Χρονιά Ηπατική Νόσος ( κίρρωση ήπατος, χρόνια ηπατίτιδα)
  • Νοσογόνος παχυσαρκία με Δείκτης Μάζας Σώματος > 40
  • Ανοσοκαταστολή, δηλαδή σοβαρά μειωμένη λειτουργία του
  • ανοσοποιητικού τους συστήματος, είτε λόγω κάποιας πάθησης ,είτε εξαιτίας της λήψης συγκεκριμένων φαρμάκων (κορτικοστεροειδή, φάρμακα που δίνονται σε αυτοάνοσα νοσήματα, μεθοτρεξάτη κ.α)

Κλείνοντας πρέπει να γίνει σαφές ότι η επιβεβαιωμένη ευαλωτότητα των ατόμων που ανήκουν στις παραπάνω ομάδες ,απέναντι στην λοίμωξη από τον νέο κορωνοϊό,  δε συνεπάγεται και ανοσία της υπόλοιπης μερίδας του πληθυσμού. Δεν πρέπει να δημιουργηθεί η εντύπωση ότι είναι κανείς άτρωτος ή προστατευμένος επειδή είναι νέος ή/και υγιής. Ο COVID-19 είναι ένα καινούργιο στέλεχος, του οποίου τη συμπεριφορά μαθαίνουμε μέρα με τη μέρα, προσβάλλει αποδεδειγμένα όλες τις κοινωνικές ομάδες και κανένας δεν βρίσκεται στο απυρόβλητο.
Κι αυτή η γνώση είναι που πρέπει να μας καθοδηγήσει προς μια πιο υπεύθυνη και συνετή συμπεριφορά. Ούτε ο πανικός, ούτε ο εφησυχασμός έχουν θέσει στη μάχη που δίνουμε όλοι από κοινού για τη διασφάλιση του πολυτιμότερου αγαθού. Της υγείας μας.
Προστατευόμαστε και προστατεύουμε διπλά τους πιο ευπαθείς, για να βγούμε όλοι μαζί νικητές.

Πώς να προστατευτώ αποτελεσματικά έναντι του ιού;

Ποια είναι τα πιο αποτελεσματικά μέτρα προστασίας έναντι του νέου κορωνοϊού;

  • Τακτικό και σχολαστικό πλύσιμο χεριών με νερό και σαπούνι ή αντισηπτικό αλκοολούχο διάλυμα.
  • Αποφεύγουμε την επαφή των χεριών με το πρόσωπό μας (μάτια, μύτη, στόμα).
  • Αποφεύγουμε την επαφή με άτομα που εμφανίζουν συμπτώματα λοίμωξης αναπνευστικού συστήματος (βήχας, καταρροή, πονόλαιμος, πυρετός).
  • Αποφεύγουμε την παραμονή σε χώρους συγχρωτισμού και διατηρούμε τουλάχιστον δύο μέτρα απόσταση από τα άτομα στον ίδιο χώρο.
  • Σε περίπτωση συμπτωμάτων όπως βήχας ή φτέρνισμα καλύπτουμε το στόμα και τη μύτη μας με χαρτομάντιλο, το οποίο απορρίπτουμε άμεσα, ή εναλλακτικά με το εσωτερικό του αγκώνα.

Τι κάνουμε εάν εμφανίσουμε συμπτώματα;

  • Αν εμφανίσουμε ήπια συμπτώματα (βήχας, καταρροή, πυρετός, πονόλαιμος), παραμένουμε στο σπίτι σε απομόνωση και δεν προσερχόμαστε σε ιατρό ή σε μονάδα υγείας.
  • Αν τα συμπτώματα επιδεινωθούν ή αν ανήκουμε σε ευπαθείς ομάδες (ηλικιωμένα άτομα, άτομα οποιασδήποτε ηλικίας με χρόνια υποκείμενα νοσήματα π.χ. σακχαρώδης διαβήτης, καρδιαγγειακά και χρόνια αναπνευστικά νοσήματα, αρτηριακή υπέρταση) ακόμη και με ήπια συμπτώματα, επικοινωνούμε άμεσα με τον θεράποντα ιατρό μας.

Είναι τα γάντια μιας χρήσης αποτελεσματικό μέτρο έναντι του ιού SARS- CoV2;

  • Όχι. Το τακτικό και σχολαστικό πλύσιμο των χεριών είναι πολύ πιο αποτελεσματικό μέτρο προστασίας.
  • Τα γάντια κατά τη χρήση τους μπορεί να επιμολυνθούν από σταγονίδια που περιέχουν τον ιό και στη συνέχεια οποιαδήποτε επαφή με το πρόσωπο μπορεί να μας τον μεταδώσει.

Πότε πρέπει να εφαρμόζουμε την υγιεινή των χεριών;

  1. Πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την προετοιμασία του φαγητού.
  2. Πριν τη λήψη γεύματος.
  3. Πριν και μετά τη φροντίδα ασθενή που εμφανίζει έμετο ή διάρροια ή συμπτώματα από το αναπνευστικό.
  4. Πριν και μετά τη φροντίδα τραύματος.
  5. Μετά τη χρήση της τουαλέτας.
  6. Μετά την αλλαγή πάνας ή τον καθαρισμό ενός παιδιού που έχει χρησιμοποιήσει την τουαλέτα.
  7. Μετά από φτέρνισμα ή βήχα.
  8. Μετά την επαφή με ζώο, ζωοτροφές ή ζωικά απόβλητα.
  9. Μετά το χειρισμό τροφών για ζώα συντροφιάς ή ζώων συντροφιάς.
  10. Μετά την επαφή με απορρίμματα.
  11. Μετά από επαφή με άτομο που εμφανίζει συμπτώματα αναπνευστικού.
  12. Μετά από επαφή με οποιαδήποτε επιφάνεια πιθανώς επιμολυσμένη.

Είναι αποτελεσματική η χρήση αντισηπτικού διαλύματος (τουλάχιστον 60% αλκοόλη);

  • Η χρήση αντισηπτικού διαλύματος μειώνει γρήγορα τον αριθμό μικροβίων στα χέρια.
  • Ωστόσο δεν είναι το ίδιο αποτελεσματικό για όλα τα μικρόβια.
  • Δεν είναι τόσο αποτελεσματικό όταν τα χέρια είναι εμφανώς λερωμένα.

Τι σημαίνει θετικό ή αρνητικό αποτέλεσμα σε ένα τεστ;

Όσο η κοινωνία προχωράει από την καραντίνα προς την προσπάθεια για επαναφορά της κανονικότητας, τα τεστ θα είναι ένα σημαντικό εργαλείο. Ακούγεται παντού ότι όσοι έχουν θετικά τεστ θα μπορούν να επανενταχθούν στην κοινωνία και στην εργασιακή καθημερινότητα. Δεν γίνεται λόγος όμως για αυτούς που έχουν αρνητικά αποτελέσματα στο τεστ.

Πρώτα απ’ όλα, υπάρχουν δύο διαφορετικά τεστ, η RT-PCR και η ανίχνευση αντισωμάτων. Το πρώτο ανιχνεύει την ενεργό λοίμωξη, δηλαδη την ταχεία αναπαραγωγή του ιου μέσα στα κύτταρα του αναπνευστικού συστήματος. Το δεύτερο ανιχνεύει τα αντισώματα που παράγει ο οργανισμός ως απάντηση στην λοίμωξη. Συνεπώς, σε γενικές γραμμές, η RT-PCR είναι χρήσιμη για την ανίχνευση της νόσου όσο ακόμα ο ασθενής είναι άρρωστος, ενώ τα αντισώματα ανιχνεύονται μερικές μέρες αφού αρχίσει η λοίμωξη και παραμένουν για αρκετό καιρό στο αίμα μετά την πάροδο της.

Όταν γίνεται λόγος για μαζικά τεστ, κυρίως μιλάμε για τα τεστ αντισωμάτων, επειδή αυτά μπορούν να χρησιμοποιηθούν πολύ πιο εύκολα. Τα περισσότερα θυμίζουν τα τεστ για την μέτρηση του σακχάρου στο αίμα, όπου μια σταγόνα αίματος από το δάχτυλο του ασθενή αρκεί για να πραγματοποιηθεί η μέτρηση. Σε αντίθεση με αυτά, κλασσικά η RT-PCR γίνεται με δείγμα που λαμβάνεται από τον φάρυγγα και αναλύεται σε κάποιο εργαστήριο. Πρόσφατα έχουν αναπτυχθεί μηχανήματα που καθιστούν την PCR πολύ πιο εύκολη, αλλά ακόμα δεν είναι γνωστή η ακρίβειά τους, συνεπώς δεν μπορούμε να βασιστούμε σε αυτά.

Τι σημαίνει λοιπόν ένα θετικό ή αρνητικο τεστ, και γιατί πρέπει να προσέχουμε? Είναι επιτακτική ανάγκη να θυμίσουμε εδώ πως κανένα τεστ, οσο καλό και να είναι, δεν είναι πάντα αλάνθαστο. Συνεπώς μπορεί να δώσει ένα αρνητικό αποτέλεσμα ενώ υπάρχει μόλυνση από την ιο -το λεγόμενο “ψευδώς αρνητικό αποτέλεσμα”-, ή ένα “ψευδώς θετικό”, όπου υπάρχει θετικό αποτέλεσμα χωρίς να υπάρχει λοίμωξη. Αν μιλάμε για την RT-PCR, ένα αρνητικό αποτέλεσμα σημαίνει ότι την στιγμή της λήψης του δείγματος δεν υπήρχε ενεργός λοίμωξη. Συνεπώς ένα ψευδώς αρνητικό θα σήμαινε πως ο ασθενής θα νομίζει ότι δε πάσχει, ενώ στην πραγματικότητα και έχει τον ιό και τον μεταδίδει στους γύρω του. Όσον αφορά την μέθοδο ανίχνευσης αντισωμάτων, ένα αρνητικό αποτέλεσμα σημαίνει ότι το άτομο δεν έχει αναπτύξει ακόμα αντισώματα για τον ιο. Αυτό μπορεί να σημαίνει ότι δεν έχει εκτεθεί καθόλου στον ιο, ή ότι έτυχε να εξεταστεί ακριβώς στην χρονική περίοδο μεταξύ της μόλυνσης και της παραγωγής αντισωμάτων. Φυσικά, και σε αυτή την περίπτωση μπορεί να προκύψει ένα ψευδώς αρνητικό αποτέλεσμα. Στο τεστ αντισωμάτων όμως είναι πιο επικίνδυνο το ψευδώς θετικό αποτέλεσμα. Με την ψευδή αυτή βεβαίωση, ένα άτομο θα επιστρέψει στην “κανονικότητα” και πιθανόν να προσέχει λιγότερο τον εαυτό του και τους γύρω του, με αποτέλεσμα να αυξάνει τις πιθανότητες του να κολλήσει τελικά. 

Όπως γίνεται κατανοητό λοιπόν, ένα θετικό ή αρνητικό αποτέλεσμα δεν σημαίνει μόνο ένα πράγμα, αλλά μπορεί να οφείλεται σε διάφορους παράγοντες. Συνεπώς, ένας καλός τρόπος να αντιμετωπίζεται το αποτέλεσμα ενός τεστ είναι με πολύ προσοχή στην μετέπειτα καθημερινότητα. Ένα άτομο πρέπει να προφυλάσσεται για να μην μολυνθεί, αλλά και να προφυλάσσει τους συνανθρώπους του, αφού όπως αναφέραμε μπορεί να νοσεί ή να φέρει τον ιό αλλά να μην το γνωρίζει. Δεν πρέπει να επαναπαύεται στην ιδέα πως είναι αρνητικός (στην PCR) ή θετικός (στα αντισώματα). Ούτως ή άλλως, μπορεί να κολλήσει οποτεδήποτε μετά από το τεστ. 

COVID-19 και Οφθαλμοί

Όπως είναι ήδη γνωστό, ένα βασικό μέτρο προσωπικής υγιεινής είναι να αποφεύγουμε τα ακουμπάμε τα μάτια μας, το εσωτερικό της μύτης μας και το στόμα μας με βρώμικα χέρια. Μικρόβια και ιοί μπορούν μέσω του στόματος και της μύτης να περάσουν στο αναπνευστικό σύστημα ή να καταποθούν και να καταλήξουν στο γαστρεντερικό σύστημα. Τι συμβαίνει όμως με τα μάτια μας και ποια η σχέση του SARS-CoV-2 με αυτά;

Αρχικά να αναφέρουμε λίγα πράγματα από την ανατομία του οφθαλμού. Ο οφθαλμός όπως τον βλέπουμε δεν δημιουργεί μια τέλεια σφαίρα καθώς μπροστά από την κόρη του οφθαλμού σχηματίζεται μια “καμπύλη”. Αυτή η καμπύλη είναι ο Κερατοειδής Χιτώνας και είναι διάφανος ώστε να τον διαπερνά το φως. Το λευκό του ματιού είναι η συνέχεια του κερατοειδούς και ονομάζεται Σκληρός Χιτώνας. Ο σκληρός χιτώνας και η εσωτερική επιφάνεια των βλεφάρων μας καλύπτονται από μια προστατευτική “μεμβράνη” που λέγεται Επιπεφυκότας. Πάνω και έξω από το κάθε μάτι μας βρίσκεται ο κύριος Δακρυϊκός Αδένας που παράγει τα δάκρυα. Αυτά ενυδατώνουν τον οφθαλμό και τελικά καταλήγουν στην μεριά του οφθαλμού που βρίσκεται κοντά στην μύτη μας. Εκεί υπάρχει μία δίοδος, ένας “σωλήνας”, που καταλήγει στο εσωτερικό της μύτης.

Επομένως, μικρόβια που φτάνουν στον οφθαλμό μπορούν όντως να περάσουν στην μύτη και τελικα να φτάσουν σε άλλα σημεία του σώματος. Επίσης, σε μικρότερο βαθμό, υπάρχει η πιθανότητα να περάσουν μέσα στο ίδιο το μάτι πριν προλάβουν να φτάσουν στην μύτη. 

Μπορεί ο SARS-CoV-2 να μας μολύνει μέσω των ματιών; 

Όπως και άλλα μικρόβια ο SARS-CoV-2 μπορεί μέσω των ματιών να καταλήξει στην μύτη και τελικά στους πνεύμονες. Επομένως, είναι σημαντικό να προστατευτούμε σε κάποιο βαθμό. Το πιο σημαντικό βήμα είναι το πλύσιμο των χεριών πριν ακουμπήσουμε τα μάτια μας με τα χέρια μας καθώς μπορεί να υπήρχε ο ιός σε κάποια επιφάνεια που ακουμπήσαμε προηγουμένως. Η μετάδοση με σταγονίδια που φτάνουν στα μάτια μας δεν φαίνεται να είναι σημαντική έως τώρα. Ωστόσο συστήνεται 1) να αποφεύγεται το μακιγιάζ των ματιών, 2) να αποφεύγεται η χρήση των φακών επαφής κατά την διάρκεια της πανδημίας και 3) η χρήση γυαλιών. Σε ιδιαίτερο κίνδυνο να νοσήσουν μέσω των ματιών, και άρα σε ανάγκη για επιπλέον μέτρα προστασίας, φαίνεται να είναι οι οφθαλμίατροι και όσοι λόγω της εργασίας τους έρχονται σε κοντινή επαφή με τα μάτια πολλών ατόμων.

Μπορεί ο SARS-CoV-2 να μεταδοθεί μέσω των δακρύων;

Προς το παρόν φαίνεται μάλλον απίθανο. Σε δείγματα δακρύων και του επιπεφυκότα, σε ασθενείς με Covid-19, δεν βρέθηκαν στοιχεία του ιού. Μόνο σε κάποιους ασθενείς που εμφάνισαν Επιπεφυκίτιδα λόγω του ιού βρέθηκε ο ιός στα δάκρυα. Ακόμη και τότε όμως ήταν σε μικρότερο ποσό απ’ ό,τι σε ρινοφαρυγγικά δείγματα.

Μπορεί ο SARS-CoV-2 να επηρεάσει τα μάτια;

Αν και όχι συχνά, ο ιός μπορεί να οδηγήσει σε λοίμωξη του επιπεφυκότα, δηλαδή Επιπεφυκίτιδα. Τα συμπτώματα είναι Υπεραιμία του Επιπεφυκότα (κοκκίνισμα στο μάτι), Οίδημα (πρήξιμο) του Επιπεφυκότα και του Βλεφάρου, Δακρύρροια, Αίσθημα ξένου σώματος και Αυξημένη παραγωγή σμήγματος από τους αδένες των βλεφάρων. Μείωση της όρασης και άλλες σοβαρές επιπλοκές δεν έχουν αναφερθεί και γενικά η λοίμωξη του επιπεφυκότα θα ιαθεί εύκολα με το πέρασμα λίγου χρόνου.

Ο τρόπος που ο ιός προκαλεί την επιπεφυκίτιδα δεν είναι ακόμη πλήρως κατανοητός καθώς φαίνεται πως τα κύτταρα του επιπεφυκότα και του κερατοειδούς χιτώνα δεν διαθέτουν το ένζυμο ACE2, το οποίο χρησιμοποιεί ο ιός. Έτσι είναι μάλλον δύσκολο η επιπεφυκίτιδα να ξεκινάει μόλις ο ιός έρθει σε επαφή με το μάτι. Πιο πιθανό σενάριο είναι πως ο επιπεφυκότας επηρεάζεται ως κομμάτι της γενικότερης λοίμωξης που προκαλεί ο SARS-CoV-2 λόγω των κυτταροκινών και της ιαιμίας. Παρ’ όλα αυτά έχουν αναφερθεί και περιπτώσεις όπου το μοναδικό σύμπτωμα της λοίμωξης από τον ιό ήταν η επιπεφυκίτιδα.

Η λογική πίσω από τα τεστ αντισωμάτων.

Ελπίδα δίνουν συχνά οι αναφορές στα τεστ αντισωμάτων, τα οποία θα μπορούν να εξακριβώσουν αν κάποιος νοσεί ή έχει περάσει την covid-19. Όλες αυτές οι συζητήσεις είναι όντως καλές να γίνονται, παρόλο που, όπως όλα τα πράγματα, δεν είναι όσο απλό όσο ακούγεται, ούτε είναι η απόλυτη λύση που θα μας επιτρέψει μονομιάς να επιστρέψουμε στην καθημερινότητα. Σε μια σειρά από άρθρα που θα ανέβουν σύντομα, θα αναλύσουμε πολλές πτυχές των τεστ αντισωμάτων. Για αρχή όμως, ας θέσουμε τις βάσεις.

Τι είναι τα αντισώματα; Ουσιαστικά είναι ειδικά εργαλεία που χρησιμοποιεί ο οργανισμός για να αντιμετωπίσει ένα παθογόνο μικροοργανισμό, όπως έναν ιό ή ένα βακτήριο. Για την αντιμετώπιση των λοιμώξεων όπως αυτή από τον SARS-CoV-2 ιό, το ανοσοποιητικό σύστημα χρησιμοποιεί ένα πολύπλοκο σύστημα κυττάρων και πρωτεϊνών. Με την είσοδο ενός μικροβίου στον οργανισμό, ειδικά κύτταρα εκπαιδευμένα στην αναγνώριση των “εισβολέων” αρχίζουν μια αλυσίδα από αντιδράσεις με σκοπό την αναγνώριση και αντιμετώπιση τους. Αυτή η αντιμετώπιση γίνεται βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα με διαφορετικούς τρόπους. Η πρώτη αντίδραση είναι ένα περιοριστικό μέτρο ουσιαστικά, ένας τρόπος να εμποδίσει ο οργανισμός την πρόοδο της λοίμωξης, ενώ κερδίζει χρόνο για την μακροπρόθεσμη αντιμετώπιση, που δεν είναι τίποτα άλλο από την δημιουργία ειδικών αντισωμάτων για τον ιό. Τα αντισώματα είναι πρωτεΐνες που φτιάχνουν τα κύτταρα και είναι σχεδιασμένες για τον ιό, όπως ένα κλειδί αντιστοιχεί σε μια συγκεκριμένη κλειδαριά. Αυτά τα αντισώματα παράγονται μερικές μέρες μετά την έναρξη της νόσου, και συγκεκριμένα πρώτα παράγονται τα λεγόμενα IgM αντισώματα και στην συνέχεια τα IgG, τα οποία είναι ακόμα πιο ειδικά. Στην ανίχνευση αυτών των μοναδικών για τον ιό αντισωμάτων βασίζονται οι μοριακές δοκιμασίες.

Ένα σημαντικό πλεονέκτημα που παρουσιάζουν έναντι όλων των άλλων διαγνωστικών εργαλείων είναι ότι τα αντισώματα παράγονται και κυκλοφορούν στο αίμα για αρκετό καιρό μετά την λοίμωξη, με αποτέλεσμα να είναι οι τέλειοι στόχοι για ένα τεστ που θα επιβεβαιώνει ότι κάποιος έχει περάσει την COVID-19, ακόμα και αν εμφάνισε ήπια ή και καθόλου συμπτώματα. Ακόμα οι ορολογικές εξετάσεις -όπως λέγονται- βρίσκονται υπό ανάπτυξη και σίγουρα δεν υπάρχει αρκετό βιβλιογραφικό υλικό για την συγκεκριμένη νόσο. Παρόλα αυτά, τεράστιες προσπάθειες καταβάλλονται καθημερινά, βασισμένες σε παραπλήσια τεστ που υπάρχουν ήδη για τα αντισώματα άλλων λοιμώξεων, όπως της Influenza.

Εφόσον αναπτυχθεί ένα τεστ αντισωμάτων με μεγάλη ακρίβεια, και μόνο τότε, θα είναι ασφαλές να το χρησιμοποιήσει το σύστημα υγείας αλλά και το κοινωνικό σύνολο. Λόγω της ευκολίας στην χρήση τους αλλά και του σχετικά φθηνού κόστους τους, αποτελούν την καταλληλότερη εξέταση για τον πληθυσμό. Συγκεκριμένα, αυτά τα «testing kit», που δρουν παρόμοια με τα εμπορικά τεστ εγκυμοσύνης ή τα μηχανήματα που ελέγχουν το σάχαρο στο αίμα, θα μπορούν να επιβεβαιώνουν εάν κάποιος έχει ήδη περάσει την νόσο, και συνεπώς μπορεί να επιστρέψει στην καθημερινότητα του. Φυσικά, αυτό προϋποθέτει μεγάλη διαγνωστική ακρίβεια, γιατί αλλιώς θα είναι ιδιαιτέρως ζημιογόνο να νομίζει κάποιος ότι έχει νοσήσει και συνεπώς είναι προστατευμένος, ενώ δεν είναι. 

Λόγω της ανάγκης αυτής για εξακρίβωση της ευαισθησίας και της ειδικότητας, τα ήδη υπάρχοντα τεστ δεν έχουν υιοθετηθεί πλήρως από τα κράτη. Πολλές εταιρίες, ειδικά προς τα τέλη του Μαρτίου, κυκλοφόρησαν διαγνωστικά πακέτα βασισμένα σε αυτή την τεχνοτροπία, και μάλιστα κάποια έχουν λάβει έγκριση για χρήση εκτάκτου ανάγκης από τον FDA στην Αμερική. Στην Ελλάδα ανακοινώθηκε στις 30 Μαρτίου ένα testing kit, αλλά παραμένει ακόμα να φανεί κατά πόσο θα χρησιμοποιηθεί. Οργανισμοί όπως το Gates Foundation συνεργάζονται με κυβερνητικά σώματα για την εξέλιξη αυτών των εργαλείων.

Μετά από αυτή την εισαγωγή θα αναλύσουμε διάφορες πτυχές του θέματος, όπως για παράδειγμα τι σημαίνει πραγματικά για την καθημερινότητα κάποιου να βγαίνει θετικός ή αρνητικός, ενώ θα ακολουθήσει ένα άρθρο χωρισμένο σε 3 μέρη από έναν διδακτορικό ερευνητή, μεταφρασμένο από εμάς, που αναφέρεται στα τεστ αντισωμάτων και αναλύει ό,τι μπορεί να χρειαστεί κανείς.

Μάσκα προστασίας: Γιατί, πότε και πώς τη χρησιμοποιούμε;

Μπορεί η μάσκα να με προστατέψει αποτελεσματικά από τον ιό SARS- CoV-2;

  • Η μάσκα εμποδίζει τη μετάδοση του ιού από τους ασθενείς στους υγιείς.
  • Αποτελεί έναν φυσικό φραγμό σε υγρά και μεγάλα σταγονίδια του αναπνευστικού.
  • Επομένως φοράω μάσκα για να προστατεύσω τους ανθρώπους γύρω μου εάν έχω μολυνθεί.
  • Βέβαια υπάρχει περίπτωση μόλυνσης χωρίς εμφάνιση συμπτωμάτων!
  • Γι’ αυτό συστήνεται η χρήση μάσκας ακόμη και αν δεν έχουμε συμπτώματα. 
  • Δεν μπορεί από μόνη της να προστατέψει έναντι του νέου κορωνοϊού, παρά μόνο σε συνδυασμό με τη σωστή υγιεινή των χεριών, την τήρηση 2 μέτρων απόστασης από άλλα άτομα και με τα υπόλοιπα μέτρα προστασίας.

Είδη Μάσκας:

  1. Απλή χειρουργική μάσκα
  2. Μη χειρουργική μάσκα (μάσκα κοινότητας)
  3. Μάσκα υψηλής αναπνευστικής προστασίας

1. Απλή χειρουργική μάσκα

  • Χρήση σε χώρους παροχής υπηρεσιών υγείας από το υγειονομικό προσωπικό.
  • Αποτελείται από 3 στρώματα: 
    • Εξωτερικό (χρωματιστό): αδιάβροχο που προστατεύει από την είσοδο σταγονιδίων που εκτινάσσονται από το γύρω περιβάλλον
    • Μεσαίο: φιλτράρει τους μικροοργανισμούς
    • Εσωτερικό (άσπρο): απορροφά τους υδρατμούς της εκπνοής

2. Μη χειρουργική μάσκα

  • Κατασκευάζεται συνήθως από ύφασμα.
  • Προορίζεται για το ευρύ κοινό.
  • Πιο αποτελεσματικό ύφασμα είναι το 100% βαμβακερό με πυκνή ύφανση σε διπλό στρώμα.
  • Μπορείτε να τη φτιάξετε μόνοι σας στο σπίτι από παλιά βαμβακερά T-shirt, σεντόνια κλπ.
  • Εναλλακτικά μπορεί να κατασκευαστεί από: 2 στρώματα βαμβακερού υφάσματος πιο χαλαρής ύφανσης, 2 στρώματα λινού υφάσματος, 2 στρώματα μεταξωτού υφάσματος.

3. Μάσκα υψηλής αναπνευστικής προστασίας

  • Προορίζεται μόνο για επαγγελματίες υγείας και όχι για το ευρύ κοινό.
  • Παρεμποδίζει την έκθεση στους αερογενώς μεταδιδόμενους μικροοργανισμούς.
  • Αν φέρει βαλβίδα δεν προστατεύει από την εκπομπή σταγονιδίων προς το περιβάλλον.

Πότε πρέπει να φοράω μάσκα;

  • Σε κάθε επίσκεψη σε πολυσύχναστους, κλειστούς χώρους, όπως εμπορικά καταστήματα, παντοπωλεία, super-market, εμπορικά κέντρα, νοσοκομεία, ιατρεία, διαγνωστικά εργαστήρια, κουρεία/κομμωτήρια, κέντρα αισθητικής κλπ.
  • Όταν μετακινούμαστε με μέσα μαζικής μεταφοράς.
  • Όταν εργαζόμαστε σε κλειστούς χώρους, συνεργαζόμαστε με άλλα άτομα και ερχόμαστε σε επαφή με το κοινό (π.χ τράπεζες, super-market κλπ).
  • Όταν μπαίνουμε σε χώρο παροχής υπηρεσιών υγείας.

Πώς να φορέσω, να χρησιμοποιήσω και να αφαιρέσω σωστά τη μάσκα;

  • Πριν φορέσετε τη μάσκα καθαρίστε τα χέρια σας με νερό και σαπούνι ή με αντισηπτικό αλκοολούχο διάλυμα.
  • Εφαρμόστε τη μάσκα έτσι ώστε να καλύπτει πλήρως τη μύτη, το στόμα και το πηγούνι, σταθερά χωρίς κενά.
  • Για τη σωστή εφαρμογή πιέστε το μεταλλικό στοιχείο στη ράχη της μύτης (στην περίπτωση χειρουργικής μάσκας).
  • Ασφαλίστε τη μάσκα στη μεσότητα του πίσω μέρους της κεφαλής και του λαιμού ή αν πρόκειται για μάσκα με ελαστικούς βρόγχους εφαρμόστε τους γύρω από τα αυτιά.
  • Αποφύγετε να ακουμπήσετε τη μάσκα όσο τη φοράτε.
  • Αν την ακουμπήσετε καθαρίστε τα χέρια σας με νερό και σαπούνι ή αντισηπτικό αλκοολούχο διάλυμα.
  • Αλλάξτε τη μάσκα όταν υγρανθεί ή όταν είναι ρυπαρή ή κατεστραμμένη και μην τη χρησιμοποιήσετε ξανά, καθώς είναι μίας χρήσης.
  • Αφαιρέστε τη μάσκα πιάνοντας μόνο τα κορδόνια πρώτα από κάτω και μετά από πάνω. Εάν πρόκειται για μάσκα με ελαστικούς βρόγχους αφαιρείται πιάνοντας ταυτόχρονα τους βρόγχους.
  • Απορρίψτε την κατευθείαν σε κλειστό κάδο.
  • Καθαρίστε ξανά τα χέρια σας. 
  • Αν η μάσκα είναι πολλαπλών χρήσεων πλύνετε την το συντομότερο δυνατόν μετά από κάθε χρήση με κοινό απορρυπαντικό και σε θερμοκρασία 60°C.

Η προέλευση του ιού.

Στη διαδικασία κατανόησης – καταπολέμησης οποιουδήποτε ιού ένας βασικός παράγοντας είναι η γνώση ή η προσέγγιση της προέλευσής του. Πάνω σε αυτό υπάρχουν τρεις κύριες θεωρίες για την προέλευσή του SARS-CoV-2, των οποίων η διαφορά έγκειται στη χρονική στιγμή που δημιουργήθηκε, δηλαδή στη στιγμή  που ένας προϋπάρχων ιός  μεταλλάχθηκε. 

Α) Η μετάλλαξη να έγινε πριν τη μετάδοσή του στον άνθρωπο, δηλαδή να μεταλλάχθηκε ένας ιός που παρασιτούσε στον οργανισμό ενός ζώου και στη συνέχεια να μεταδόθηκε στον άνθρωπο. Η θεωρία αυτή υποστηρίζεται από το γεγονός ότι το γονιδίωμα του SARS-CoV-2 μοιάζει σε μεγάλο βαθμό με το γονιδίωμα ενός ιού, ο οποίος προσβάλλει νυχτερίδες, καθώς και με αυτό ενός άλλου, που προσβάλλει το Manis javanica, ένα είδος παγκολίνου.

Manis Javanica


Β) Μία άλλη εκδοχή είναι να έγινε η μετάλλαξη αφού είχε μολυνθεί ήδη ένας άνθρωπος από τον ιό. Η θεωρία αυτή υποστηρίζει ότι ο ιός μεταδόθηκε από κάποιο ζώο στον άνθρωπο, και έπειτα από άνθρωπο σε άνθρωπο, χωρίς να γίνει αντιληπτός μέχρι να αποκτήσει το σύνολο των μεταλλάξεων, οι οποίες αναφέρθηκαν πιο πάνω, και έτσι να έχει  τις προδιαγραφές για να προκαλέσει μία πανδημία. Ανάλυση του γενετικού υλικού του SARS-CoV-2 έχει δείξει πως όλες οι μορφές προέρχονται από έναν μόνο ιό. Η επιδημία στην Κίνα ξεκίνησε με τα πρώτα κρούσματα να εμφανίζονται Νοέμβριο με Δεκέμβριο του 2019. Επομένως, σε εκείνο το διάστημα αλλά και τους προηγούμενους μήνες κάποιος ιός, όπως για παράδειγμα ο ιός που βρέθηκε στο Manis javanica (Sunda Pangolin), άρχισε να μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο και σταδιακά απέκτησε το σύνολο των μεταλλάξεων που απαιτούνται, ώστε να πάρει τη μορφή του SARS-CoV-2.

Γ) Η τρίτη εκδοχή πιθανολογεί οι μεταλλάξεις να συνέβησαν σε ιό που χρησιμοποιούνταν σε εργαστήρια για ερευνητικούς σκοπούς. Πιο συγκεκριμένα στον κόσμο υπάρχουν διάφορα εργαστήρια επιπέδου βιοασφάλειας 2 (biosafety level 2) , στα οποία πραγματοποιείται επιστημονική βασική έρευνα και χρησιμοποιούνται κορονοϊοί SARS-CoV-like σε καλλιέργειες ανθρώπινων κυττάρων. Στο παρελθόν έχουν αναφερθεί περιστατικά, όπου λόγω ανθρώπινου λάθους τέτοιοι ιοί διέφυγαν. Σε μια αντίστοιχη περίπτωση θα μπορούσε να αποκτήσει τις απαραίτητες μεταλλάξεις και έπειτα να διαφύγει. Ωστόσο δεν υπάρχει κάποιος ιός καταγεγραμμένος, που να χρησιμοποιείται ερευνητικά, ο οποίος να έχει ικανοποιητική γενετική ομοιότητα με τον SARS-CoV-2. Επίσης, αρκετά στοιχεία της βιολογίας του SARS-CoV-2 μειώνουν πολύ την πιθανότητα η εκδοχή αυτή να είναι η πραγματική.

Τέλος, μία άλλη εκδοχή, την οποία όμως η συντριπτική πλειοψηφία της επιστημονικής κοινότητας έχει απορρίψει, είναι να πρόκειται για ιό ο οποίος κατασκευάστηκε σε εργαστήριο. Ενώ πράγματι υπάρχουν ανά τον κόσμο εργαστήρια στα οποία θα ήταν δυνατή η κατασκευή ενός τέτοιου ιού, φαίνεται πως δεν υπάρχει καταγεγραμμένος ιός του οποίου το γονιδίωμα να μοιάζει αρκετά με αυτό του SARS-CoV-2. Επιπλέον, ο ιός έχει συγκεκριμένα βιολογικά χαρακτηριστικά, τα οποία θα ήταν απίθανο να έχουν δημιουργηθεί σε εργαστήριο, καθώς η παρουσία τους προϋποθέτει τη δράση του ανθρώπινου ανοσοποιητικού συστήματος.